مقوا چیست و چگونه ساخته می شود؟
مقوا در حقیقت نوعی کاغذ سخت، ضخیم، مستحکم و انعطاف پذیر می باشد. مقوا یکی از پرکاربردترین ها است و از جلد کتاب گرفته تا انواع بسته بندی ها، شاهد نقش کلیدی و مفید آن هستیم. اگر بخواهیم بیشتر درباره ماهیت مقوا صحبت کنیم باید بگوییم: مقوا کاغذی با گرماژ ۲۵۰ و به بالا است که پایه تولید آن چوب سخت (صنوبر یا کاج) می باشد. البته امروزه مقواها از طریق عمل بازیافت هم ساخته می شوند اما پایه تولید یا بهتر بگوییم، اولین تولید مدرن حاصل فرآوری خمیر چوب های سخت بوده است.
مقوا چیست؟
معنای کلمه مقوا در دیکشنری:
۱. صفحه ستبر و کلفتی که از چندین لا کاغذهای بیکاره و یا پارچه های کهنه می سازند (ناظم الاطباء).
۲. کاغذی سخت ضخیم که از خمیر کاغذ یا چند لای کاغذ بر یکدیگر دوسیده کنند (دهخدا).
۳. تخته گونه ای که از خمیر کاغذ یا کاغذهای برهم نهاده و چسبانیده سازند (دهخدا).
گرماژ چیست:
واحد اندازه گیری ضخامت و وزن یک متر مربع از کاغذ یا مقوا.
مقوا چگونه ساخته می شود؟
مقوا از سلولز ساخته می شود و سلولز ماده تشکیل دهنده چوب می باشد. برای بدست آوردن مقوا باید شبکه ای ایجاد کنیم که از سلولزهای درهم تنیده شده تشکیل شده است. برای ایجاد این شبکه چوب درختان (عموما چوب های سخت) را به صورت تکه های ریز وارد دستگاه می کنند و سپس با استفاده از مواد شیمیایی و آب داغ خمیری از رشته های سلولزی بدست می آورند (فرآیند Pulping). سپس آب و رطوبت خمیر را به وسیله فشار و حرارت از بین می برند. وقتی خمیرها از غلطت می گذرند تبدیل به ورقه هایی صاف می شوند که بعد از خشک شدن کامل، آنها را کاغذ می نامیم. حال اگر به جای یک لایه، چند لایه از این ورقه ها روی هم شده و از غلطت بگذرند ما کاغذی ضخیم به نام مقوا را بدست می آوریم. البته این روزها و به علت قوانین منع قطع درختان بیشتر مقواها از طریق فرآیند بازیافت کاغذ تولید می شوند، اما در این فرآیند مشکلی وجود دارد: الیاف قدرت کمتری دارند و مقدار مقاومت مقوا بسیار پایین است. بنابراین در سیر تکاملی این فرآیند: الیافی که از چوب بدست آمده اند، با الیاف بازیافتی ترکیب می شوند تا کاغذ و مقوای بدست آمده کیفیت استاندارد مصرفی را داشته باشد.
از چه چیزهای دیگری می توان مقوا تولید کرد؟
همان طور که در ابتدای مطلب هم بیان کردیم: مقوا یعنی چند لایه خمیر کاغذ که روی هم فشرده شده اند و راز تولید کاغذ هم بدست آوردن مواد و رشته های سلولزی می باشد. در واقع می توان از هر چیزی که مواد سلولزی دارد کاغذ تولید کرد. به عنوان مثال: ساقه کتان، پنبه، شاهدانه، درختانی که برگ سوزنی یا پهن دارند، الیاف تفاله نیشکر، ساقه گیاهانی مثل: گندم، نی، کنف و هم چنین کاغذها و مقواهای باطله و دورریز همگی دارای سلولز هستند و می توان با استفاده از آنها خمیر کاغذ تولید کرد. اولین راز تولید کاغذ هم استفاده از کتان و شاهدانه بوده است که این فرمول را چینی ها که مخترع کاغذ هستند در اختیار پارسیان قرار دادند. پارسیان در شهر سمرقند (تاجیکستان امروز) و بخارا که واقع در ازبکستان امروزی می باشد موفق به تولید کاغذهایی با کیفیت بسیار خوب شدند، سپس کاغذهای پارسی توسط تجار به اروپا صادر شد کمی بعد سمرقند و بخارا تبدیل به بزرگترین شهرهای تولید و فروش کاغذ شدند.
مقوای بهداشتی چگونه تولید می شود؟
در تولید مقوای بهداشتی از عمل گند زدایی کمک می گیرند، به خمیر نرم مواد شیمیایی ضد میکروبی می افزایند و هم چنین دمای غلطک هایی که خمیر از آنها می گذرد را بالا می برند. در این فرآیند محصول تولید شده انعطاف پذیرتر، روشن تر و استریلیزه تر می باشد.
سفید کردن رویه مقوا
خمیر کاغذ معمولا قهوه ای رنگ می باشد، اگر بخواهیم رنگ کلی این خمیر را تغییر دهیم باید مواد شیمیایی بیشتری به خمیر اضافه کنیم، از پرمصرف ترین و کاربردی ترین این مواد می توانیم به: گاز کلر، آب اکسیژنه و سدیم سولفات اشاره کنیم. اگر بخواهیم رنگ رویه مقوا را تغییر دهیم تا قابلیت چاپ آن را بالا ببریم باید از پوشش های رنگدانه ای استفاده کنیم. رنگدانه ها فقط سطح را پوشش می دهند و قابلیت جذب توسط میزبان خود را ندارند، این پوشش می تواند یک یا چند لایه باشد.